Renta wdowia – dla kogo, od kiedy i ile?

Renta wdowia to nowe świadczenie, które zostanie wprowadzone od 1 lipca 2025 roku na mocy ustawy z dnia 26 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Celem wprowadzenia renty wdowiej jest wsparcie finansowe osób, które straciły współmałżonka, a także zapobieżenie ich degradacji ekonomicznej.

Obecnie w Polsce funkcjonuje renta rodzinna, która jest przyznawana na podstawie ogólnych zasad dotyczących rodzinnych świadczeń emerytalnych. Renta ta wynosi85% emerytury zmarłego małżonka, co czyni ją znacznie wyższą niż renta wdowia,która wejdzie w życie w 2025 roku. Renta wdowia początkowo wyniesie 15% emerytury zmarłego małżonka, a od 1 stycznia 2027 roku wzrośnie do 25%.

Uzyskanie renty wdowiej obejmuje szereg warunków – Kobiety muszą mieć co najmniej 60, a mężczyźni 65 lat, Osoba musi pozostawać w związku małżeńskim do dnia śmierci małżonka, a zmarły małżonek musi mieć prawo do emerytury lub renty. Znaczenie będzie miał również czas owdowienia – osoba owdowiała nie może być młodsza niż 5 lat przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

Zgodnie z nowymi regulacjami, łączna suma świadczeń, w tym renta wdowia, nie może przekroczyć trzykrotności minimalnej emerytury. Oznacza to, że osoby, które będą ubiegać się o rentę wdowią, muszą być świadome, że ich całkowite dochody z różnych źródeł nie mogą przekroczyć określonego limitu. W chwili obecnej minimalna emerytura wynosi około 1780 zł, co oznacza, że trzykrotność tej kwoty to około 5342 zł. Łączna suma świadczeń w zbiegu, w tym renta wdowia, nie może przekroczyć trzykrotności minimalnej emerytury. Osoby rozwiedzione oraz te w związkach partnerskich nie będą miały prawa do renty wdowiej.

Wnioski o rentę wdowią będzie można składać od 1 stycznia 2025 roku, jednak pierwsze wypłaty rozpoczną się dopiero od 1 lipca 2025 roku. To opóźnienie jest konieczne, aby Zakład Ubezpieczeń Społecznych mógł odpowiednio przygotować się do realizacji nowego zadania. Renta wdowia będzie wypłacana w dwóch etapach, tj. od 1 lipca 2025 do 31 grudnia 2026 a jej wysokość wyniesie 15% emerytury zmarłego małżonka oraz od 1 stycznia 2027, kiedy to jej wysokość wzrośnie do 25% emerytury zmarłego małżonka.

Osoby uprawnione będą mogły wybierać pomiędzy pobieraniem 100% swojego świadczenia i części renty wdowiej lub 100% renty wdowiej i części własnej emerytury. Na wypłatę tego świadczenia rząd zabezpieczył na 2025 rok 3 miliardy złotych. Istnieją obawy, że wprowadzenie renty wdowiej zwiększy wydatki na system emerytalny, co może wpłynąć na stabilność finansową Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wprowadzenie renty wiąże się z wieloma kontrowersjami, zarówno w kontekście jej wysokości, jak i kryteriów przyznawania. Opinie społeczeństwa na temat nowej renty wdowiej są podzielone – część osób popiera wprowadzenie tego świadczenia jako formy wsparcia dla owdowiałych, jednak wielu krytyków wskazuje na dyskryminację osób rozwiedzionych oraz tych w związkach partnerskich, które nie będą miały dostępu do renty. Osoby, które rozwiodły się z powodu przemocy domowej, nie otrzymają renty wdowiej, mimo że mogłyby mieć prawo do wsparcia finansowego, które pomogłoby im w trudnej sytuacji.

Niektórzy eksperci sugerują, że wprowadzenie renty wdowiej może prowadzić do nadużyć, takich jak zawieranie małżeństw tylko w celu uzyskania świadczenia, co może podważać sens instytucji renty.

Część seniorów zapowiedziała zaskarżenie przepisów dotyczących renty wdowiej w Europejskim Trybunale Praw Człowieka, argumentując, że nowe regulacje są niekonstytucyjne i naruszają ich podstawowe prawa.