Wybraliśmy. I co teraz, Polsko?

Po rekordowej frekwencji i emocjonującej kampanii wyborczej Polska wybrała nowego prezydenta. Co jednak dzieje się pomiędzy ogłoszeniem wyników, a zaprzysiężeniem głowy państwa? Kiedy prezydent elekt obejmie urząd i jakie ma kompetencje? Sprawdzamy, co dalej po wyborach z 1 czerwca 2025 roku.

Od pół roku cała Polska żyła wyborami prezydenckimi, których druga tura odbyła się 1 czerwca 2025 roku. Mogliśmy głosować na dwóch kandydatów – Rafała Trzaskowskiego (prezydenta Warszawy) oraz Karola Nawrockiego (prezesa Instytutu Pamięci Narodowej). Odnotowano rekordową frekwencję, ponieważ do urn poszło ponad 21 milionów obywateli, co przełożyło się na wynik 71,63% – o 3,45 punktu procentowego więcej niż w drugiej turze wyborów w 2020 roku. Niezależnie od preferencji politycznych, to dobry sygnał, bo świadomość obywatelska wśród Polaków rośnie.

Co dzieje się po wyborach?

Po ogłoszeniu wstępnych wyników Państwowa Komisja Wyborcza (PKW) ma 14 dni na przedstawienie szczegółowego sprawozdania z przebiegu wyborów Marszałkowi Sejmu oraz Sądowi Najwyższemu. W tym samym czasie każdy wyborca, pełnomocnik wyborcy lub przewodniczący komisji wyborczej ma prawo złożyć protest wyborczy – osobiście lub za pośrednictwem poczty.

Polacy przebywający za granicą mogą złożyć protest wyborczy w najbliższym konsulacie, a osoby na statkach – u kapitana. Choć liczba protestów jest niewielka w porównaniu do liczby głosujących, w 2020 roku po II turze wpłynęło ich aż 5 tysięcy. Wszystkie zostały jednak uznane przez Sąd Najwyższy za niezasadne.

Kiedy nowy prezydent obejmuje urząd?

Po rozpatrzeniu wszystkich protestów, Sąd Najwyższy ogłasza decyzję o ważności wyboru prezydenta. Ma na to 30 dni, więc orzeczenie powinno pojawić się do 1 lipca 2025 roku.

To jednak nie oznacza, że nowy prezydent natychmiast obejmuje urząd. Kadencja obecnego prezydenta, Andrzeja Dudy, kończy się 6 sierpnia 2025 roku. Właśnie tego dnia odbędzie się zaprzysiężenie prezydenta elekta przed Zgromadzeniem Narodowym. Po zaprzysiężeniu prezydent zazwyczaj wygłasza orędzie, w którym przedstawia swoje cele na nadchodzącą kadencję.

Co robi prezydent elekt przed objęciem urzędu?

Choć formalnie nie pełni jeszcze obowiązków głowy państwa, prezydent elekt ma prawo korzystać z niektórych pomieszczeń administracji państwowej, przygotowywać się do objęcia urzędu oraz skompletować swój zespół, w tym Kancelarię Prezydenta.

To czas na zapoznanie się z bieżącymi sprawami, które nowy prezydent przejmie wraz z końcem obecnej kadencji.

Czy będą zmiany?

Biorąc pod uwagę poglądy Karola Nawrockiego, w najbliższych latach nie należy spodziewać się wielu zmian legislacyjnych. Można się natomiast spodziewać:

• większego dystansu wobec polityki Unii Europejskiej,
  
• nacisku na zmiany w edukacji historycznej,
  
• możliwych wet wobec ustaw o charakterze liberalnym, lewicowym lub centrowym.
  

Jakie kompetencje posiada prezydent?

Prezydent RP pełni funkcję zarówno ustawodawczą, jak i wykonawczą, a także reprezentacyjną i obronną. Do jego kompetencji należą m.in.:

• ustawodawstwo: podpisywanie ustaw, zgłaszanie wet, kierowanie ustaw do Trybunału Konstytucyjnego, inicjatywa ustawodawcza;
  
• władza wykonawcza: powoływanie premiera, Rady Ministrów, zwoływanie pierwszego posiedzenia Sejmu i Senatu;
  
• polityka zagraniczna: reprezentowanie Polski, ratyfikacja umów międzynarodowych, mianowanie ambasadorów;
  
• obrona narodowa: zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi, mianowanie Szefa Sztabu Generalnego, zwoływanie Rady Bezpieczeństwa Narodowego;
  
• wymiar sprawiedliwości: powoływanie sędziów, prawo łaski;
  
• inne uprawnienia: zarządzanie referendów, ogłaszanie stanu wojennego lub wyjątkowego, powoływanie prezesa NBP, NIK, członków Rady Polityki Pieniężnej.
  

Na zaprzysiężenie nowego prezydenta przyjdzie nam poczekać do sierpnia, jednak już teraz można przewidywać, w jakim kierunku potoczy się prezydentura Karola Nawrockiego. Przed nim pięć lat sprawowania najwyższego urzędu w państwie. Warto śledzić jego pierwsze decyzje i pamiętać, jak duży wpływ może mieć prezydent na kraj – nie tylko symbolicznie, ale także ustawowo i międzynarodowo.

Martyna Milewska

Sekcja Edukacji i Promocji